Coaching ‘high potentials’ tot topschaatsers

Inleiding

Mensen ontwikkelen zich overal op dezelfde wijze. Jonge mensen, oude mensen, in het bedrijfsleven, de ambtenarij en ook in de sport. Het draait om bewustwording. Het gaat om: weten wie je bent, weten wat je wilt, en het dan ook daadwerkelijk doen in balans met de wereld om je heen. Dat het in de sport ook zo werkt, en hoe De Zwerm Groep een bijdrage kan leveren aan het ontwikkelen van jonge ‘high potentials’, lees je in het volgende artikel.

Talenten Langebaanschaatsers Gewest Zuid-Holland

Arnold van der Poel is schaatstrainer/coach van het KNSB Gewest Zuid-Holland. Sinds 2012 is hij hoofdtrainer en geeft hij leiding aan een team van elf begeleiders en veertien talentvolle langebaanschaatsers. De begeleiding bestaat uit vier ijs-trainers, een krachttrainer, een fysio, een diëtist en vier masseurs. Allen vervullen hun rol, wat zeker in de wintermaanden een fulltime baan is, naast hun reguliere werk. Het vraagt veel coördinatie en afstemming als het gaat om begeleiding van de rijders bij de dagelijkse trainingen, trainingen in het buitenland en de wedstrijden in binnen- en buitenland. De rijders, in de leeftijd van 17 tot 23 jaar, gaan naar school of studeren. Het schaatsen kost hen zo’n 30 uur per week. Dit vraagt een behoorlijke organisatie en planning van de rijders en hun ouders. Het betekent ook dat er naast school en schaatsen weinig tijd meer over is voor sociale activiteiten en andere afleidingen. Het talententeam richt zich met name op het trainen van schaatscompetenties als: techniek, fysieke uithouding, materiaalverzorging, voeding en wedstrijdbenadering. Daarnaast wordt gecoacht op toewijding, focus en vertrouwen. De belasting voor de rijders en de verwachting dat prestaties verbeteren, zorgt ieder seizoen voor een sterk wisselende samenstelling van de rijders. Zo’n 50% van de rijders wisselt per jaar. Ze verlaten het team omdat ze het niet meer kunnen opbrengen om zoveel tijd te investeren, ze kiezen voor hun studie, de prestaties vallen tegen, ze gaan naar een commerciële ploeg of een ander team, of ze zijn simpelweg te oud om als talent te worden aangemerkt.

De individuele sporter op maat ontwikkelen

Kortom, het is een enorme uitdaging om in een sterk wisselend team qua rijders, met een begeleiding die haar tijd verdeelt tussen het reguliere werk en het schaatsen, de schaatsers optimaal individueel te ontwikkelen. De uitdaging is om de rijders snel te leren kennen en optimaal te begeleiden en te coachen. Om de individuele sporter op maat te helpen bij zijn ontwikkeling en om meer talenten te kunnen laten doorstromen naar de top heeft Arnold De Zwerm Groep gevraagd om hem te ondersteunen. Peter Roemeling biedt die ondersteuning vanuit De Zwerm Groep middels de TriMetrixprofielen (DISC gedragsstijlen, drijfveren en denkstijlen). Peter voert ook de gesprekken met de rijders en begeleiders over deze profielen.

Arnold heeft in 2004 kennis gemaakt met deze DISC gedragsstijlen. Een schaatser uit zijn selectie had een gedragsprofiel gemaakt en vervolgens besproken met Peter. De rijder had een sterk verschil in zijn natuurlijke, basisgedragsstijl en zijn aangepaste, responsgedragsstijl. Dit verschil zorgde ervoor dat de rijder energie stopte in ander gedrag. Het ontnam hem energie waardoor het focussen op trainingen en wedstrijden moeizaam verliep. Door energie te verspillen als topschaatser aan dit soort zaken, heb je de wedstrijd al verloren voordat je aan de start verschijnt. Deze bewustwording, bij rijder en begeleiding, had positieve effecten op de schaatsprestaties. In 2007 hebben zes schaatsers plus twee coaches een TriMetrixprofiel gemaakt. Arnold had talentvolle schaatsers geselecteerd die fysiek gezien de top konden halen, echter mentaal was er een barrière die geslecht moest worden.

Voor elke schaatser hebben Peter en Arnold de barrières opgespoord en vervolgens ontwikkelpunten en acties benoemd om deze te slechten. Eén zo’n barrière voor een rijdster was de combinatie van sterk empathisch vermogen (denkstijl), esthetisch gedreven, een sterke overtuiging om anderen te helpen en met een introverte gedragsstijl. Ze voelde elke spanning in het team en wilde iedereen helpen. Zelf had ze moeite met presteren als de spanningen in het team niet werden besproken, dat bracht haar uit balans. Aangezien zij zelf introvert was, werd het ook niet door haar benoemd. En aangezien de begeleiders minder empathisch en esthetisch waren dan deze rijdster, werden bepaalde spanningen niet opgevangen of niet als storend ervaren. Kortom, hier werden meerdere talenten niet benut. Het schaatstalent presteerde minder omdat ze uit balans werd gebracht door spanningen in het team. En haar talent om spanningen op te vangen en te benoemen werd niet benut, ingezet of verder ontwikkeld. Simpelweg, het team, rijdster en begeleiders, was zich niet bewust van deze vaardigheden.

Arnold zegt hierover: “Uit de gesprekken met Peter en de rijders, naar aanleiding van de TriMetrixprofielen, kwamen handvatten om de sporters beter te begeleiden en te ondersteunen. De bewustwording bij de sporters en de begeleiders van hun sterke en zwakke punten zorgde ervoor dat schaatsers zich verder konden ontwikkelen. Elementen die een storende factor waren op de focus tijdens trainingen en wedstrijden konden voortaan vermeden worden. Het rendement van de trainingen ging omhoog en daardoor ook de resultaten in de wedstrijden. Na het maken van de profielen en de gesprekken hierover hebben de rijders en rijdsters zich geplaatst voor de Universiade (OS voor studenten), Wereldbekerwedstrijden en EK en WK allround. De expertise van Peter en het gebruik van TriMetrix geven een objectieve blauwdruk van de sporter en gaat dieper in op de mens achter de sporter.”

Vijf stappen op weg naar top begeleiding en top prestaties

Deze positieve, doch incidentele, ervaringen in het gewest hebben ons doen besluiten een project te starten: Coaching schaatstalent – project ideale topschaatser. Een project waarin de talenten, gedurende drie seizoenen, 5 stappen zetten om te komen tot optimale mentale begeleiding voor schaatstalenten en voor betere prestaties:

1. Benchmark: ‘ideaal’ profiel van een topschaatser
2. TriMetrixprofielen maken, bespreken en delen met individuele sporters en begeleiders
3. Identificeren van krachten en valkuilen van individuele sporter, begeleider en team
4. Bewustwording creëren aan de hand van concrete situaties
5. Evalueren afgelopen seizoen

Het doel van het project is om uiteindelijk 2 schaatsers per seizoen naar de top te brengen. In september 2013 zijn we gestart met het project. Gedurende de drie seizoenen gaat het team van begeleiders en rijders deelnemen aan bovenstaande stappen. We gebruiken een door ons ontwikkeld ideaalbeeld als referentieprofiel, om te bepalen hoe een individuele schaatser het beste te coachen en te trainen is, uitgaande van de verschillen ten opzichte van de  ‘ideale’ topschaatser.

De schaatser centraal is het motto. Om deze ambitie te vervullen verwachten wij 27 schaatsers en 5 coaches te TriMetrixen en te verwerken in ons beeld van de ‘ideale topschaatser’.

1. Benchmark:  ‘ideaal’ profiel van een topschaatser

Met de opgedane ervaringen van de afgelopen jaren zijn wij gaan werken aan het profiel van de ‘ideale topschaatser’. We hebben gedragsstijlen, drijfveren en denkstijlenprofielen vergeleken van zowel doorgebroken als niet doorgebroken schaatsers. Wij hebben in de zomer van 2013 geconstateerd dat de schaatsers die de nationale top, en dus ook de mondiale top, hebben bereikt:

• interne denkstijlen minimaal even hoog scoren als de externe;
• zelfwaardering en/of zelfsturing vaak de hoogste denkstijl is;
• twee van de volgende drijfveren het hoogst scoren: individualistisch, praktisch of intellectueel;
• de esthetische drijfveer vrijwel altijd het laagst scoort;
• gedragsstijlen de minst bepalende factor lijkt te zijn.

Het beeld van de ‘ideale’ schaatser gaan wij verder perfectioneren. In het voorjaar van 2016 verwerken we de ervaringen opgedaan in het project, en komen met een nieuw ideaalbeeld. Verder komen we met aanbevelingen hoe een individuele schaatser het beste te coachen en te trainen, uitgaande van zijn verschillen ten opzichte van het ‘ideaal’ beeld. De schaatser centraal blijft het motto.

2. TriMetrixprofielen maken, bespreken en delen met individuele sporters en begeleiders

In september 2013 zijn we gestart. Rijders en begeleiders hebben een TriMetrix-profiel gemaakt, door online in 30-45 minuten drie vragenlijsten/testen in te vullen. De profielen zijn geleverd door TTI Benelux. De profielen van de begeleiders heeft Peter individueel besproken en met de begeleiders gezamenlijk. Krachten en valkuilen, individueel en in teamverband, zijn besproken. De profielen van de rijders zijn besproken met de individuele rijders en één van de trainers in de maanden oktober en november. Profielen en aantekeningen van de gesprekken zijn geregistreerd in Coachi en op deze wijze gedeeld met alle begeleiders. De profielen van de rijders hebben we met alle begeleiders een keer gezamenlijk doorgesproken. We hebben teamplaatjes gemaakt van het team als geheel. Verder enkele teambijeenkomsten georganiseerd om profielen van rijders onderling ook te delen. Nu staan we aan het begin van het seizoen ’14/’15  en gaan we twee seizoenen lang de volgende acties uitvoeren om de bewustwording en het gebruik van de individuele en teamprofielen optimaal te benutten om de prestaties van de rijders te verbeteren:

1. Rijders aan de selectie toegevoegd maken een TriMetrixprofiel
2. Individuele krachten en valkuilen van de rijders worden besproken aan de hand van profiel in vergelijking met ‘ideaal’ profiel met een coach/trainer erbij
   • voor rijders toegevoegd aan de selectie is het een eerste gesprek en onderzoeken we wat nodig is om te kunnen ontwikkelen
   • voor de andere rijders is het een evaluatie en onderzoeken we wat heeft gewerkt in afgelopen seizoen en wat beter kan
3. Krachten en valkuilen van het team worden besproken met alle begeleiders
4. Teamsessies worden gepland in zomer en herfst  met rijders en begeleiders
5. Begeleiders gebruiken inzichten gedurende trainingen en wedstrijden in herfst en winter

3. Identificeren krachten en valkuilen van individuele sporter en het team

In het seizoen ’13/’14 hebben we aan de hand van teamplaatjes en de individuele gesprekken diverse ontwikkelpunten benoemd. Drie wil ik hier toelichten aangezien deze voor meerdere rijders van belang zijn:

1. Aantal rijders met zelfwaardering als laagste denkstijl -> leren emoties en gevoelens uit te spreken en te delen
2. Aantal rijders met  sterke individualistische drijfveer -> leren tegen elkaar te strijden in wedstrijden en elkaar in trainingen te gebruiken om beter te worden
3. Aantal rijders met  sterke individualistische en intellectuele drijfveer -> meer kennis delen in de trainingen

3.1 Zelfwaardering als laagste denkstijl  Zelfwaardering gaat over het denken dat ons vermogen stuurt om empathie, liefde en begrip op te brengen voor het unieke individu dat we zijn. Zelfwaardering heeft alles te maken met de mate waarin we onszelf hebben leren waarderen. Indien dat minder is ontwikkeld heeft dat ook effect op het belang dat we hechten aan onze gevoelens en emoties. Deze worden hierdoor niet uitgesproken en benoemd. Deze worden genegeerd en verwaarloosd. En als de rijder ze zelf negeert en verwaarloost, dan zal de trainer, coach dat ook doen. Deze onderdrukte of onuitgesproken emoties komen er altijd uit op momenten van druk en stress. Op momenten dat je er niet op zit te wachten, bijvoorbeeld tijdens wedstrijden. Het is dus van belang om de rijders met een lage zelfwaardering bewuste te maken dat dit  bij hen speelt, om hen te leren emoties te uiten en te benoemen.

3.2 Sterke individualistische drijfveer
Heeft een rijder een sterke individualistische drijfveer dan geeft dat aan dat de rijder gemotiveerd is om macht te hebben en de wil heeft om anderen te domineren en te controleren. Op de ijsbaan heeft dat het effect dat iemand de beste wil zijn. Dat is een goede eigenschap tijdens wedstrijden. Echter, in de training zorgt dat ervoor dat niet het opgestelde trainingsprogramma afwerkt wordt,  maar dat de rijder bezig is om de ander de loef af te steken en wil laten zien dat hij de baas is.

3.3 Sterke individualistische en intellectuele drijfveer  Als iemand de valkuil heeft om zijn ‘power’ te laten zien in de trainingen, in plaats van elkaar beter te maken en je combineert dat met een intellectuele drijfveer dan krijgt dat een versterkend effect op het genoemde in 3.2. De intellectueel is gedreven om te willen weten. Hoe sterker deze houding is, des te meer iemand de behoefte heeft om kennis te vergaren, te analyseren en te onderzoeken. In combinatie met de individualistische drijfveer ontstaat dan de houding van: kennis is macht. En is iemand niet geneigd om kennis te delen zolang het geen voordeel oplevert in de zin van controle en macht. En wordt kennis dus niet gedeeld om er allemaal beter van te worden. Kennis wordt gebruikt om er zelf beter van te worden. En dat helpt een schaatser niet vooruit. Zoals Johan Olaf Koss in zijn boek Effect heeft beschreven, word je beter van een effectieve communicatie in je team. Dat maakt iedereen beter.

4. Bewustwording creëren aan de hand van concrete situaties.

Aangezien de rijders jong volwassenen zijn, leeftijd variërend tussen de 17 en 23 jaar, is het van enorm belang om nú bewustwording te creëren op eigen gedragsstijlen, drijfveren en denkstijlen en de effecten daarvan. Ze zitten nog op de middelbare school of volgen een studie. Werkervaring hebben ze veelal nog niet. Daarom is het erg belangrijk om opgedane ervaring te bespreken, en om hen bewust te maken van de effecten ervan. De beïnvloeding ervan op hun prestaties, positief of negatief. Veelal zijn de talentvolle rijders zich nog niet bewust van bovenstaande ontwikkelpunten. Tijdens de gesprekken, trainingen en wedstrijden wordt het wel benoemd en bevestigd. Het is daarom van essentieel belang dat alle begeleiders alle profielen kennen, feedback geven en hun inzichten en ervaringen delen met elkaar en met de schaatstalenten. Uiteraard is het ook van belang dat de begeleiders bewust zijn van hun eigen profiel. Alleen dan is het mogelijk om een rijder optimaal te begeleiden en te coachen.

5. Evalueren afgelopen seizoen

Tijdens het schrijven van dit artikel hebben we nog niet kunnen evalueren over het afgelopen seizoen. Deze gesprekken worden in juni gepland. In een volgend artikel zal dit ter sprake komen.

Tot slot

Bovenstaande case uit de praktijk is een voorbeeld hoe De Zwerm Groep ook in de sportwereld ondersteuning biedt aan leidinggevenden, teams en organisaties. Talenten ontwikkelen en tot betere prestaties komen is een ambitie die om bewustwording en inzicht vraagt. Wilt u meer weten over bovenstaande of hoe De Zwerm Groep úw organisatie kan ondersteunen? Neem dan contact op met Peter Roemeling.