Selecteren op winnaarsmentaliteit? Kan dat?

Ik ondersteun coaches, trainers en langebaanschaatsers (400 meter baan) van het gewest Zuid-Holland in hun ontwikkeling op het mentale vlak. Zie hiervoor ook het artikel ‘Coaching ‘high potentials’ tot topschaatsers’. Samen met Arnold van der Poel, hoofdcoach van het gewest, stelden we op basis van onze ervaringen het profiel van de ideale topschaatser op. Het doel: een specifieke schaatser kunnen helpen op het mentale vlak om zich te kunnen ontwikkelen naar de nationale en de wereldtop.

We hebben drie jaar uitgetrokken om dit ideaalprofiel te vervolmaken. Alle rijders en begeleiders maakten een gedragsstijlen-, drijfveren-, denkstijlen- en talentenprofiel (TriMetrix). We hebben gekozen voor het TriMetrixprofiel, omdat Arnold van der Poel merkte dat dit verdergaat en meer inzichten oplevert dan de Action Types (MBTI). Een methode die veel in de sportwereld wordt gebruikt. De profielen bespreken we diverse keren om de bewustwording op mentaal gebied te bevorderen: individueel met de rijders, met de coaches erbij, met een deel van de selectie en in sessies met de gehele selectie. Wij hebben nog één jaar te gaan. Daarna zetten we onze bevindingen uitgebreid op papier.

Nu vraag ik me af: als we het ideale profiel hebben opgesteld, is het dan ook mogelijk om op basis daarvan rijders te selecteren die de mentale kracht hebben om zich te ontwikkelen tot winnaars? Een relevante vraag lijkt me. Er wordt veel geld en tijd gestoken om talenten te identificeren en naar de top te brengen in Nederland. Maar veel talenten halen de eindstreep uiteindelijk niet! Hoe geweldig zou het zijn als we de talentontwikkelprogramma’s effectiever maken. Als we beter kunnen voorspellen wie niet alleen het fysieke talent, maar ook de mentale power heeft om jarenlang door te zetten, tegenslagen te overwinnen en cool te blijven in de olympische finales. Op de momenten dat het ertoe doet. Voordat ik deze vraag beantwoord, wil ik eerst eens kijken naar twee belangrijke factoren: 1) het ideale mentale profiel en 2) de bereidheid om mentale trainingsarbeid te verrichten om onbalans te reduceren tot nul.

Het ideale mentale profiel

Denkstijlen in balans

Het belangrijkste onderdeel van het ideaalprofiel zijn de denkstijlen: hoe denk en oordeel ik over de wereld om mij heen (externe factoren, de wereld om mij heen) en hoe denk en oordeel ik over mijzelf (interne factoren, mijzelf). Van de 33 langebaanschaatsers hebben we een denkstijlenprofiel gemaakt en besproken. Acht daarvan hebben de nationale/internationale top 10 gehaald. Dat houdt in dat zij de top 10 hebben bereikt op een belangrijk nationaal en/of internationaal toernooi. Als ik dan naar het gemiddelde denkstijlenprofiel kijk van rijders die de nationale/internationale top 10 hebben bereikt en van de rijders die (nog) niet in de top 10 hebben gereden, dan is een opvallend verschil te zien.

De acht rijders die het best presteren, hebben een gemiddeld denkstijlenprofiel dat aanzienlijk afwijkt van de andere rijders. De best presterende rijders hebben veel meer balans in hun denkstijlen, zie verschillen in grafiek hieronder. De denkstijlen die betrekking hebben op het ‘mijzelf’, de interne factoren, zijn in hoogte vrijwel gelijk aan de denkstijlen die betrekking hebben op de wereld om hen heen, de externe factoren. Bij de minder presterende rijders zijn de denkstijlen die gaan over het ‘mijzelf’ een stuk lager. Wat nog eens wordt versterkt doordat het empathisch vermogen, het gericht zijn op anderen, hoger wordt. De pijlen in de grafiek geven de verschillen weer.

De conclusie die dan volgt is: heeft een rijder balans in zijn denkstijlenprofiel, dan lijkt het voor de hand liggend om te zeggen dat de kans op succes groter is.

Bereidheid om mentale onbalans te reduceren tot nul

De denkstijlen laten zich vertalen naar zes vragen, zie de afbeelding. Drie vragen over de externe factoren (links) en drie over de interne factoren (rechts).
Heeft iemand een denkstijl die minder hoog is, dan is het van belang om aan de bijbehorende vraag meer aandacht te geven. Balans ontstaat door aan alle vragen evenveel aandacht te schenken. En als er balans is, dan ervaart iemand de mentale vrijheid en vrije ruimte om te doen wat goed is. Dan kan hij of zij excelleren in vrijheid, of in sporterstermen ‘in flow’ en ‘met focus en toewijding’.

In het geval van de (nog) niet toppers lijken de vragen ‘Wie ben ik?’, ‘Wat zijn mijn eigen taken?’ en ‘Wat is mijn eigen plan?’ meer aandacht te vragen. De toppers lijken aan alle vragen evenveel aandacht te besteden. Daardoor zijn zij meer in balans in hun denken. Er is balans tussen de wereld om hen heen en henzelf. Daardoor denken ze ook in termen als: wat kan IK goed en wat kan IK beter, wat voor gevoelens en emoties heb IK, wat vertelt MIJN lijf me, wat heb IK te doen om mijn training goed uit te voeren, wat wil IK bereiken op de langere termijn, waar doe Ik het eigenlijk voor?

Oftewel: onbalans is te reduceren door mentale trainingsarbeid en inspanning, waarbij de zes vragen helpen bij de bewustwording. Vervolgens is het zoeken naar die activiteiten die een rijder mentaal vaardiger maken. Schaatsers vinden het gewoon om jaren te trainen op techniek, opbouw, conditie en de ideale rit. Als ze echter ook het belang zien van mentaal trainen, mentaal in balans komen, dan gaan ze daarvan leren en beter schaatsen. Kortom: op basis van bereidheid om de juiste mentale trainingsarbeid te leveren bij een onbalans in de denkstijlen, is het halen van de top kansrijker. De topschaatsers zijn eerder in staat om te excelleren.

Selecteren op winnaarsmentaliteit. Kan dat?

Terugkomend op de vraag: is het mogelijk om sporters te selecteren die de mentale kracht hebben om zich te ontwikkelen tot winnaars? Dan is mijn antwoord. Ja, op basis van een denkstijlenprofiel kan je selecteren. Des te meer balans, des te meer kans op het halen van de top. En heeft een rijder een onbalans in de denkstijlen, dan kan je hem selecteren mits het bewustzijn en de bereidheid aanwezig zijn om mentale trainingsarbeid te verzetten.

Anders geformuleerd: heeft een rijder een onbalans in zijn denkstijlenprofiel en denkt hij of zij alleen op basis van fysieke talenten en inspanning de top te halen, dan zou ik mijn tijd en energie niet investeren in deze rijder. Eigenwijsheid, grillige inspanningen, onverwachte acties, afgeleid tijdens trainingen, wisselende doelen, meer kans op blessures, onvoldoende focus en onvoldoende toewijding zijn dan de valkuilen die de sportcarrière negatief kunnen beïnvloeden.

BEIJING, CHINA - AUGUST 24: Dafne Schippers of the Netherlands celebrates after winning silver in the Women's 100 metres final during day three of the 15th IAAF World Athletics Championships Beijing 2015 at Beijing National Stadium on August 24, 2015 in Beijing, China. (Photo by Alexander Hassenstein/Getty Images for IAAF)

(Photo by Alexander Hassenstein/Getty Images for IAAF)

Rijders, sporters en andere professionals

Nu betreft het een kleine groep langebaanschaatsers. En dat roept andere vragen op. We spreken hiervoor over rijders van het gewest Zuid-Holland. Hoe zit het met andere sporters of professionals in het bedrijfsleven? Gelden daarvoor andere ideaalprofielen om te excelleren en de top te halen? Hier kom ik in een van de volgende nieuwsbrieven uitgebreid op terug.

Meer informatie?

In de loop der jaren heb ik ook voor professionals in het bedrijfsleven ideaal profielen opgesteld en gebruikt om te selecteren. Interesse? Neem voor meer informatie contact met me op.