Peace in the Park is een jaarlijks terugkerend festival dat plaats vindt in de Paleistuin te Den Haag. Aanleiding voor de eerste editie in september 2013 was het honderd jarig bestaan van het Vredespaleis. Het karakter van Peace in the Park onderscheidt zich door de focus te leggen op het ontwikkelen en herontdekken van innerlijke vrede. Vanwege Corona ging het festival niet door. Echter, er werd geïmproviseerd en geëxperimenteerd met een online festival op zondag 20 september.

Hieronder mijn bijdrage. Een korte presentatie over ‘Excelleren in vrijheid’ en innerlijke vrede. Waarbij ik de metafoor van de tweespan en de menner uitleg. Vervolgens beantwoordde ik vragen van de festival ‘bezoekers’.

 

Ik wil mijn presentatie beginnen met het herhalen van een oproep.

“Draag bij aan vrede door ieder mens als mens te zien.”

Dit was de opdracht waarmee één van de presentatrices afgelopen dinsdagochtend een TV programma over de Prinsjesdagviering 2020 afsloot. De viering is een traditie waarin religieuze en levensbeschouwelijke organisaties gezamenlijk met een moment van bezinning de Prinsjesdag start.

“Draag bij aan vrede door ieder mens als mens te zien”.

Maar wat is een mens? Deze vraag heeft al lange tijd mijn interesse en aandacht. Ik begeleid mensen met hun persoonlijke ontwikkeling en persoonlijk leiderschap. En als je mensen helpt, is het belangrijk om te weten wat een mens is. Zodoende heb ik mij verdiept in de biologie, psychologie en filosofie. Mijn antwoord op de vraag, ‘Wat is een mens?’ heb ik beschreven in mijn boek ‘Excelleren in vrijheid | Een recept voor persoonlijke ontwikkeling’.

De tweespan en de menner

En de mooiste metafoor om te beschrijven wat een mens is, vind ik de metafoor die Socrates gebruikt voor het meest wezenlijke van de mens. De tweespan en de menner.

In het boek ‘het bestel of de staat’ beschrijft Plato een dialoog waarin Socrates in gesprek is met een aantal mensen over rechtvaardigheid en een rechtvaardige staat. En Socrates is van mening dat als je wilt onderzoeken wat een rechtvaardige staat is, je eerst moet weten wanneer je als mens rechtvaardig bent. En om zijn visie te vertellen, gebruikt hij de metafoor van een span paarden en hun menner. Deze metafoor beschrijft Socrates uitvoerig in een andere dialoog, beschreven door Plato in het boek ‘Faidros’.

“We moeten verder bedenken dat er in ons allemaal twee soorten heersende en leidende beginselen bestaan, die we, waarheen ze ook leiden, volgen. Het gaat om het aangeboren verlangen naar genot en om het aangeleerde inzicht dat naar het beste streeft. De ene keer zijn deze twee machten in ons het eens, de andere keer niet. En soms heeft de één en soms heeft de ander het voor het zeggen. Wanneer nu dat inzicht ons door de rede naar het beste leidt en het voor het zeggen heeft, noemen we dat zelfbeheersing. Maar wanneer dat verlangen ons zonder dat er van rede sprake is naar het genot sleurt en ons beheerst, is je-laten-gaan de toepasselijke term.” Plato (uit: ‘Faidros’)

We bestaan volgens Socrates dus uit twee heersende en leidende beginselen die door de rede geleid moeten worden.

Het weerbarstige paard

De eerste is het aangeboren verlangen naar genot. We hebben het hier over het innerlijke Zelf, dat jouw uniciteit bepaalt. Het innerlijke Zelf geeft antwoord op de vraag wie je bent, een optelsom van alles wat je hebt meegemaakt. Het geeft je jouw oordeelsvorming over wat goed voelt en wat niet goed voelt. Het is dit innerlijke, intrinsieke Zelf dat jou weerbarstig en uniek maakt. En voelen doe je met je buik. Je buik vertelt je waar je van geniet en waar je niet van geniet. En aangezien iedereen uniek is, geniet iedereen van andere dingen. Het geeft ons een instrument om te onderzoeken wat je anders maakt dan anderen. Door goed naar je gevoel te luisteren en te onderzoeken wat het gevoel is en waar het vandaan komt, leer je jezelf steeds beter kennen. En de vraag ‘Wie ben ik?’, kun je steeds beter beantwoorden.

In mijn boek vertel ik het verhaal over de ontwikkeling van Elvis Presley. Hij was iemand met een sterk weerbarstig paard, iemand die zijn gevoel en uniciteit sterk waardeerde.

Het ijverige paard

Het tweede heersende en leidende beginsel is het aangeleerde verlangen om naar het beste te streven. Het deel van het lichaam dat correspondeert met handelen is het hart. Door zijn functie, namelijk bloed rondpompen en ons lichaam voorzien van zuurstof en energie, zorgt het hart ervoor dat je in beweging kunt komen en handelend kunt optreden. Het hart is ook het symbool van liefde. Je kunt liefde opvatten als het weten wat je hebt te doen, passend bij jouw uniciteit. Als je weet waar je hart sneller van gaat kloppen, kan je beter antwoord geven op de vraag: ‘Welke stappen heb ik te zetten?

Don Quichot is een prachtig voorbeeld van wat er gebeurt als iemand een sterk ijverig paard heeft en waarbij het weerbarstige paard het onderspit delft.

De menner

De menner staat voor de rede en het logisch denken. Het heeft de taak om de heersende en leidende beginsels in een mens, de twee paarden, te beteugelen en naar de juiste bestemming te leiden. Onze hersenen maken dat mogelijk. Verbeelding en fantasie onderscheiden ons van dieren. Door te weten wie jij bent, en waar je hart sneller van gaat kloppen, kun je je ook een voorstelling maken van wie je eigenlijk wilt worden of hoe je wilt leven. Een leven waarin wie je bent in de pas loopt met handelen in de extrinsieke wereld. Je kunt jezelf sturen. De menner staat voor het gezonde verstand dat logisch nadenkt. Het houdt de twee paarden in bedwang en in balans. Hij heeft de teugels in handen en bepaalt waar we naar toe gaan. Of Hoe we willen leven. De menner brengt ons naar de stip aan de horizon.

In mijn boek is Charles Darwin een voorbeeld van iemand die logisch en beredeneerd richting en sturing geeft aan zijn leven om ‘iemand’ te worden.

Innerlijke vrede

Lukt het ons om het aangeboren verlangen en het aangeleerde streven naar het beste op elkaar af te stemmen en door de rede naar het beste te leiden. Dan zijn we in balans, ontstaat er harmonie en innerlijke vrede en ervaren we vrijheid. Of zoals Socrates het verwoordt: je bent rechtvaardig naar jezelf. We genieten, zijn ijverig en we zijn op weg naar een mooie bestemming.

Tot slot

Ik begon mijn presentatie met de oproep uit het TV-programma Prinsjesdagviering: “Draag bij aan vrede door ieder mens als mens te zien.” De mens bestaat in mijn visie uit drie onderdelen. Wil je een mens zien, dan heb je drie onderdelen te zien: de buik, het hart en het hoofd. En wil je weten wat zich daarin afspeelt? Stel dan deze vragen:

  • Wie ben jij? of Wat voel jij?
  • Waar wil jij naartoe? of Hoe wil jij leven?
  • Welke stappen heb jij te zetten? of Waar gaat jouw hart sneller van kloppen?

Als we elkaar helpen te zoeken naar antwoorden op deze vragen, helpen we elkaar om steeds meer mens te worden. Én zo de innerlijke vrede te vergroten.