Werk-privébalans verbeteren door op meerdere paarden te wedden

Barbara meldde zich voor de zomer in mijn praktijk. Herstellende van een stressvolle periode. Het werk had te veel energie gevraagd. Haar huidige baan was te veeleisend. Ze was op zoek naar haar ideale baan. Minder ambitieus, én met meer rust en ruimte voor een sociaal leven. Om zo de werk-privébalans te herstellen, was haar gedachte. Maar was dat de beste oplossing?

Niet op één paard wedden

Klinisch psycholoog Verhaeghe (1) vindt dat het niet gezond is om werk als enige bron van zingeving te zien. Het werk bepaalt te sterk onze identiteit wat ons tot slaaf maakt omdat je het moet maken. ‘Je moet nooit op één paard wedden’. We identificeren ons dan te veel met het werk. Daardoor verwarren we onze maatschappelijke identiteit met onze persoonlijke identiteit. Jonge hoogopgeleiden vinden een goede werk-privébalans belangrijk volgens Randstad Groep Nederland in een groot onderzoek onder de beroepsbevolking (2).

Ook niet op twee paarden wedden

Nu spreekt de beeldspraak van Verhaeghe mij aan. In mijn logo heb ik twee paarden en een menner. Deze paarden staan voor ‘het aangeboren verlangen om te genieten’ en ‘het aangeleerde inzicht dat naar het beste streeft’, aldus Socrates. Socrates gebruikt deze metafoor voor ‘het meest wezenlijke van de mens’, zoals ik heb beschreven in mijn boek Excelleren in vrijheid (4). Maar ook op deze twee paarden moet je niet alleen wedden. Het is nodig om je ‘door de rede naar het beste te laten leiden’. De menner staat voor het gezonde verstand. En heeft de schone taak om de twee paarden te leiden. En wel zo dat het verlangen naar genot ons niet overheerst en dat we ook niet te ijverig of te gepassioneerd raken en het streven naar het beste niet de overhand krijgt.

Op drie vragen over je zelf wedden

Onze identiteit bestaat zo uit drie onderdelen. Een intrinsieke unieke zelf (persoonlijk identiteit), een extrinsieke of sociale zelf (maatschappelijke identiteit) en een logisch denkend zelf. Ik heb dat voor mijn ondersteuning vertaald naar drie vragen, respectievelijk:

Wie ben ik?
Welke stappen ga ik zetten?
Waar wil ik naartoe

Deze vragen regelmatig aan jezelf stellen, je zelfkennis en bewust-zijn vergroten helpt om je balans te vinden. Nu ben je niet alleen op de wereld. Ontwikkelen doe je in harmonie met de wereld om je heen. Hoe dat werkt?

Plus drie vragen over de wereld om je heen

Socrates heeft wederom een geweldige metafoor beschreven, in de literatuur bekend als Plato’s grot. Een metafoor voor persoonlijke ontwikkeling en leiderschap in harmonie met de wereld om je heen. Hierbij gaat het om het leren kennen van andere perspectieven door met mensen in gesprek te gaan en de wereld door hun ogen te aanschouwen. Vervolgens is het van belang om je de nieuwe inzichten als kennis eigen te maken. Kennis die je weghaalt bij denken, vermoeden en geloven. Kennis die dichter bij de waarheid zit en meer met de werkelijkheid overeenkomt. Tot slot is het van essentieel belang om deze kennis toe te passen en in te zetten voor de samenleving. Dit heb ik vertaald naar de vragen:

Wie zijn die anderen?
Wat is logisch?
Wat hebben wij te doen?

Balans herstellen

Streven naar meer autonomie en flexibiliteit past bij de wens om je identiteit minder eenzijdig te ontwikkelen. Maar dat betekent wat mij betreft niet direct dat in deeltijd werken een oplossing is. Waar het om gaat, is dat je als mens ontwikkelt in balans met de wereld om je heen. Een gebalanceerd mens worden door regelmatig de genoemde 6 vragen te stellen. Inleven in, logisch denken over, en praktische problemen oplossen voor jezelf en de wereld om je heen. En mensen die bewuster zijn van zichzelf zijn ook bewuster van hun omgeving. Dat heeft een positieve weerslag op de omgeving die hierdoor dus meeverandert. Zo draag jij bij aan een mooiere wereld. En wat maakt het dan nog uit of dat in deeltijd of voltijd is?

En Barbara? Tijdens het traject, waarin de genoemde vragen centraal stonden, kwam ze tot het inzicht dat een minder ambitieuze baan niet de oplossing was. De stress werd voor een groot deel veroorzaakt door een combinatie van zaken. Opvoeding, persoonlijke ervaringen, de cultuur van de organisatie en de communicatiestijl van de leidinggevende waren de onbewuste oorzaak van de stress. Zij heeft een bewuste keuze gemaakt voor een baan en organisatie die past bij haar capaciteiten en persoonlijke identiteit. Én waarmee ze een betekenisvolle bijdrage kan leveren aan de maatschappij.