“Ervaar je stress, raak je uit balans of ben je ontevreden over hoe je leven loopt: waarom zou je niet bij jezelf onderzoeken wat er aan de hand is? Juist het herkennen en analyseren van signalen van onbalans zijn belangrijk om stress in een vroeg stadium aan te pakken.”
Citaat uit In de ban van burn-out van psychotherapeut Christiaan Vinkers.
Stress hoort erbij in het leven. Iedereen heeft er last van. Het leven is niet maakbaar. Er gebeuren zaken waar je geen invloed op hebt maar die toch in je leven voorbij komen. Ziekte en overlijden, daling van inkomen of stijgende inflatie en prijzen, ruzie, conflict of oorlog. Ook jij gaat vroeg of laat niet ontkomen aan situaties die stress opleveren. Jij en de wereld om je heen veranderen voortdurend. Het lot kan bepalen dat je in bepaalde situaties belandt. Situaties die je uit balans brengen, en deze onbalans laat het lichaam aan je weten: stress. Gelukkig maar. Het signaal is bedoeld om je aan te zetten en met de situatie te dealen. Een signaal om in actie te komen en een nieuwe en prettigere situatie te creëren waarin je wél gelukkig bent en vrijheid ervaart. Maar hoe ga jij ermee om?
Gereedschap om de stress aan te pakken
De evolutie heeft hiervoor iets bedacht. Op de steeds veranderende omstandigheden op de aarde heeft de soort die het beste in staat is om zich aan te passen aan veranderingen de meeste kans om te overleven. Dus, in de 3,5 miljard jaren dat er leven op aarde is, heeft de evolutie dat geselecteerd en geperfectioneerd wat er voor zorgt dat een soort overleeft. We zijn uitgerust met gereedschap om stress te ervaren en te reguleren door ons aan te passen aan veranderingen. Het gereedschap? Buik, hart en hoofd! Iedereen is daarmee uitgerust en is bij een normale ontwikkeling volgroeid als we volwassen zijn. Maar niet iedereen is in staat om deze gereedschappen even goed te gebruiken. Door opvoeding, cultuur, religie, heftige ervaringen of eenzijdig onderwijs wordt het éne instrument onder of over gewaardeerd. En daardoor meer of minder ontwikkeld en ingezet.
Stress in situaties aanvoelen
“Ons buikgevoel bepaalt voor een groot deel hoe het met ons gaat. Wij ‘schijten’ van angst of we ‘doen het in onze broek’ als we bang zijn. We ‘slikken een teleurstelling weg’, moeten een nederlaag ‘eerst even verteren’ en iemand kan ons ‘het leven zuur maken’ door een gemene opmerking. Als we verliefd zijn, hebben we ‘vlinders in onze buik’. Onze ‘ik’ bestaat uit hoofd én buik.”
Julia Enders in De mooie voedselmachine, alles over de darmen, een onderschat orgaan.
Als een situatie stressvol voor je is, laat je lichaam dat op de één of andere manier blijken. En als je signalen te lang negeert dan ontstaan er psychische of lichamelijke klachten. Je zit niet lekker in je vel. Je voelt je niet goed.
Nu is iedereen uniek. En of een situatie goed aanvoelt, is persoonlijk en afhankelijk van eerdere ervaringen. En een belangrijk orgaan dat je laat voelen of je geniet van een situatie of dat hij als onprettig of bedreigend overkomt, bevindt zich in je (onder)buik.
Het is dus van belang om goed naar je onderbuikgevoel te leren luisteren. Dit gevoel negeren of niet opmerken kan het begin van klachten zijn. De meeste coachees die ik spreek, hebben zichzelf aangeleerd, door al eerder genoemde redenen als opvoeding, cultuur, etc, om het onderbuikgevoel te negeren of onvoldoende te waarderen. Waardoor zij niet vaardig genoeg zijn om op tijd te signaleren dat zij niet genieten.
Stress verminderen door te luisteren naar je hart
“Als je hart zegt dat je het moet doen, dan doe je het gewoon.”
Paula Roemeling
Tijdens het schrijven van H3 Welke stappen ga ik zetten? van mijn boek Excelleren in vrijheid had mijn dochter Paula Roemeling (toen 9 jaar) een schoolopdracht om een tekening te maken en een spreuk te schrijven over ‘liefde’. De spreuk die ze had geschreven, luidt als volgt: “Als je hart zegt dat je het moet doen, dan doe je het gewoon.” En ze had er een tekening bij gemaakt van een hart met een voet en een gezicht. Dat is wat het hart doet. Het hart maakt mogelijk dat je iets kunt doen, dat je in beweging kunt komen, zowel in woord als in daad.
Als je je aangetrokken voelt om iets te doen, gaat je hart sneller kloppen en wordt je bloed sneller rondgepompt zodat de spieren voorzien worden van voldoende zuurstof en energie om de beweging mogelijk te maken. En aangezien het hart het symbool voor liefde is, kun je liefde opvatten als weten wat te doen. Verliefde gevoelens maken je gepassioneerd en actiegericht. Je weet wat je te doen staat en je bent niet meer te stoppen. Het ijverige paard in ons slaat op hol.
Ik vraag een coachee in het eerste gesprek altijd om zijn levensloop te vertellen. Na afloop stel ik dan de vraag: Wat vond je het leukst om te doen? of Waar kreeg je de meeste energie van? Dan gebeurt het niet zelden dat de coachee merkt dat hij enthousiast en gepassioneerd ergens over is, maar dat deze ‘energizer’ niet meer, of onvoldoende, in zijn leven of werk voorkomt. Er zijn allerlei verleidingen die je op een verkeerd spoor kunnen zetten. En dat kan je een tijdje volhouden. Maar op den duur raak je toch uitgeput en moe.
Stressvrije en betekenisvolle situatie verbeelden
“The intuitive mind is a sacred gift and the rational mind is a faithful servant. We have created a society that honors the servant and has forgotten the gift.”
Albert Einstein.
En om te zorgen dat we doen waar we van genieten én gedreven en gepassioneerd over zijn, heeft de evolutie ons een ’trouwe dienaar’ meegegeven zoals Einstein het in bovenstaande quote noemt. Als mens verschillen we van andere levende wezens doordat we zijn uitgerust met een bijzonder stel hersenen. Waardoor we in staat zijn om logisch na te denken, zaken op een rijtje te zetten en we zijn in staat om ons iets te verbeelden. We kunnen fantaseren over een andere toekomst. Een toekomst waar we wél doen wat ons motiveert, drijft én waar we van gaan genieten. Wij zijn in staat om onszelf vragen te stellen en te filosoferen wat goed is om te gaan doen. Hoe wil ik leven? Waar wil ik naartoe? En om de juiste antwoorden op deze vragen te geven is zelfreflectie en verbeelding dus van belang. Omdat iedereen uniek is, is er geen universeel stappenplan is dat voor iedereen werkt. Het is handwerk om te ontdekken wat jij wil. Nadenken over wie je bent, wat je uniek maakt, waar je van geniet en gepassioneerd voor bent. Om vervolgens een maatwerkplan te bedenken. Een stip aan de horizon waar je blij van wordt zonder stress.
Scan je gereedschap in 7 minuten
Quickscan
Stress hoort erbij in het leven. Het leven dat voor iedereen anders verloopt. Tegelijkertijd, iedereen is uitgerust met hetzelfde gereedschap om met stress om te gaan. Door levenservaring leren we het ene gereedschap meer en het andere minder te gebruiken. Daardoor raken we vaak uit balans en ervaren we stress.
Wil jij onderzoeken welke gereedschappen jij wel of niet inzet of hoe je jouw gereedschap kunt ontwikkelen? Doe de 7 minuten durende Quickscan. Beantwoord de vragen en ik neem contact met je op voor een online terugkoppeling over de uitkomsten.
Wat het kost? Wat jij het achteraf waard vindt!
Bronnen meer informatie
Christiaan Vinkers, In de ban van burn-out
Julia Enders, De mooie voedsel machine
Peter Roemeling, Excelleren in vrijheid, Een recept voor persoonlijke ontwikkeling